ارزیابی مقادیر مختلف آب آبیاری بر برخی از ویژگی های رویشی و زایشی خربزه توده بومی سوسکی سبز پیوندی و غیر پیوندی تحت سیستم آبیاری قطره ای

سابقه و هدف: با توجه به کمبود منابع آبی در کشور، اتخاذ روش های کم آبیاری و استفاده بهینه از منابع محدود آب، امری ضروری و اجتناب ناپذیر است. یکی از راهکارهای مناسب جهت مقابله با کم آبی، بکارگیری از تکنیک پیوند می باشد. پایه های هیبریدی سیستم ریشه ای قوی و گسترده ای جهت جذب آب و مواد غذائی و انتقال آن به بخش هوائی (پیوندک) گیاه پیوندی دارند. لذا استفاده از فن پیوند سبزی های میوه ای، می تواند به عنوان یک رویکرد برای افزایش مقاومت گیاهان جالیزی به کم آبی مطرح باشد. مطالعات زیادی در دنیا، در مورد ویژگی‌های پایه‌های خاص گیاهان جالیزی از جمله مقاومت به عوامل بیماری‌زا، دماهای پایین خاک و تنش شوری انجام گرفته است. همچنین توده های گوناگون گیاهان جالیزی، واکنش های متفاوتی در برابر شرایط کم آبی بروز می دهند. اما اطلاعاتی راجع به ترکیب پایه و پیوندک های گوناگون (توده های بومی) در پاسخ به شرایط کم آبیاری به ندرت گزارش شده است. مواد و روشها: جهت بررسی اثرات کم آبیاری بر برخی از پارامترهای کمی و کیفی گیاه خربزه توده بومی سوسکی سبز پیوندی و غیر پیوندی آزمایش مزرعه ای به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در مزرعه پژوهشی موسسه آموزش عالی امام خمینی (ره) وابسته به وزارت جهاد کشاورزی واقع در شهرک مهندس زراعی در کرج در سال 1393 اجرا گردید. در این پژوهش از سه سطح آبیاری 60 (63/5417 متر مکعب در هکتار)، 80 (64/6853 متر مکعب در هکتار) و 100 (65/8289 مترمکعب در هکتار) درصد بر اساس تخلیه رطوبتی سهل الوصول، به صورت فاکتور اصلی و سه ترکیب پیوندی شامل گیاهان پیوندی روی کدوی هیبریدی شینتوزا، گیاهان پیوندی روی کدوی هیبریدی فرو و گیاهان پیوندی روی خربزه توده بومی سوسکی سبز و همچنین گیاهان غیر پیوندی (شاهد) در سه تکرار به صورت فاکتور فرعی تحت شرایط سیستم آبیاری قطره ای اجرا شد. نیاز آبی خربزه سوسکی سبز در مراحل مختلف رشد و نمو با استفاده از دستگاه پروفیل پروپ (PR2) اندازه گیری شد. یافته ها: نتایج نشان دادند که گیاهان پیوندی روی پایه های کدو به طور معنی داری رشد رویشی، عملکرد و کارائی مصرف آب بیشتری در مقایسه با گیاهان غیر پیوندی داشتند. بیشترین (45/4 کیلوگرم در مترمکعب) کارائی مصرف آب بیوماس (WUEb) مربوط به سطح کم آبیاری 60 درصد بود. همچنین اختلاف معنی داری بین سطوح کم آبیاری 60 و 80 درصد وجود نداشت. کمترین (59/5 کیلوگرم بر مترمکعب) و بیشترین (06/7 کیلوگرم بر متر مکعب) کارائی مصرف آب میوه (WUEy) به ترتیب به گیاهان پیوندی روی پایه شینتوزا و گیاهان پیوندی روی خربزه سوسکی سبز اختصاص داشت. همچنین حداقل (12/194 میلی لیتر در 24 ساعت) و حداکثر (01/92 میلی لیتر در 24 ساعت) حجم شیره خام آوند چوبی به ترتیب به پایه های شینتوزا و خربزه سوسکی سبز (گیاهان خود پیوندی) مربوط بود. بیشترین (23/39 تن در هکتار) و کمترین (16/27 تن در هکتار) عملکرد بازار پسند میوه به ترتیب در سطح آبیاری شاهد و 60 درصد ثبت شد. مقادیر غلظت نیتروژن، فسفر و پتاسیم برگ گیاهان پیوندی روی پایه های کدو در مقایسه با گیاهان خود پیوندی به طور معنی داری بیشتری بود. بیشترین (56/12 درجه بریکس) مواد جامد محلول گوشت میوه مربوط به سطح کم آبیاری 80 درصد بود. همچنین اسیدیته کل میوه به طور معنی داری تحت تاثیر سطوح آبیاری و پیوند قرار نگرفت. نتیجه گیری: یافته های این آزمایش نشان داد که ترکیب های پیوندی خربزه توده بومی سوسکی سبز بر روی پایه شینتوزا و فرو، در بیشتر صفات کمی و کیفی بدون اثرات منفی بر کیفیت میوه، برتر از گیاهان غیر پیوندی و خود پیوندی بودند.